جرم عقیم چیست؟

جرم عقیم به جرمی گفته می‌شود که فاعل آن، تمام تلاش خود را برای رسیدن به نتیجه به کار می‌گیرد، اما بنا به عللی که خارج از اراده اوست، نتیجه موردنظر حاصل نمی‌شود.

جرم عقیم حالتی است که در آن، مرتکب جرم عملیات اجرایی جرم را آغاز می‌کند و به پایان می‌رساند، اما به‌ دلیل علل خارجی نتیجه مورد نظر فاعل محقق نمی‌شود.

به ‌عبارت ‌دیگر، فاعل تمام تلاش خود را برای رسیدن به نتیجه به کار می‌گیرد، اما بنا به عللی که خارج از اراده اوست، نتیجه مورد نظر حاصل نمی‌شود. 

برای مثال علی قصد کشتن حسین را دارد و برای این کار اسلحه تهیه می‌کند و شبانه به تعقیب حسین می‌رود.  در جایی خلوت اسلحه را به سمت وی نشانه می‌گیرد، اما به ‌دلیل لغزش دست، تیر به خطا می‌رود و به حسین برخورد نمی‌کند.

در این مثال، علی تمام تلاش خود را برای کشتن حسین انجام می‌دهد اما به دلیل لغزش دست که عاملی خارج از اراده اوست، مقصود او حاصل نمی‌شود و حسین زنده می‌ماند. در این حالت گفته می‌شود که علی مرتکب جرم عقیم قتل شده است.

 تفاوت جرم عقیم با شروع به جرم و جرم محال

باید دقت داشت که جرم عقیم با شروع به جرم و جرم محال اشتباه گرفته نشود. 

تفاوت جرم عقیم و جرم محال در این است که در جرم محال، وقوع نتیجه به جهات مادی که مرتکب از آن بی‌اطلاع بوده، اساساً غیرممکن است.  این در حالی است که امکان وقوع نتیجه در جرم عقیم وجود دارد. اما به دلایلی خارج از اراده فاعل نتیجه محقق نمی‌شود. 

همچنین تفاوت شروع به جرم با جرم عقیم در این است که در شروع به جرم، عملیات اجرایی نیمه‌تمام می‌ماند و به‌واسطه‌ آن نتیجه‌ محقق نمی‌شود، اما در جرم عقیم عملیات اجرایی به‌طور کامل صورت می‌گیرد، اما بنا به عللی خارج از اراده‌ فاعل نتیجه محقق نمی‌شود.

 تطبیق شرایط جرم عقیم بر بزه سرقت

حال، برای این ‌که تعریف جرم عقیم روشن‌تر شود، آن را در مورد سرقت مورد بررسی قرار می‌دهیم. جرم سرقت مشتمل بر دو قسم سرقت حدی و سرقت تعزیری است.

جرم عقیم سرقت به این‌ صورت واقع می‌شود که فرد عملیات اجرایی سرقت را انجام دهد، اما نتیجه که ربودن مال دیگری است،  محقق نشود. 

برای مثال فردی به‌قصد سرقت شبانه درب خودرویی را باز می‌کند و رادیو پخش آن را برمی‌دارد و در کیفش می‌گذارد، اما در هنگام فرار ناگهان صاحب خودرو سر می‌رسد و هنگامی که مرتکب قصد فرار دارد، رادیو پخش از کیف به بیرون پرتاب می‌شود.

در اینجا مرتکب عملیات اجرایی سرقت را انجام داده و رادیو پخش را از خودرو خارج کرده است، اما به‌دلیل رسیدن صاحب خودرو که خارج از اراده‌ او بوده، نتیجه محقق نشده است و نتوانسته مال مورد نظر را تصاحب کند و با خود ببرد.

اگر سرقت حدی به‌طور عقیم واقع شود، مجازات آن مطابق بند ب ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامی، در بار اول و دوم حبس تعزیری درجه‌ پنج و در بار سوم و چهارم مطابق بند الف همان ماده، حبس تعزیری درجه چهار است. 

در سرقت تعزیری نیز اگر جرم به‌طور عقیم واقع شود، مجازات آن بسته به میزان مجازات سرقت مورد نظر (به‌ترتیب مقرر در مواد ۶۵۱ الی ۶۶۷ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی) مطابق بندهای سه‌گانه‌ ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامی تعیین می‌شود.