اعلام عدم غیر باغ یا عدم مزروعی بودن اراضی با صدور مجوز

اعلام تغییر کاربری و صدور مجوز احداث بنا از سوی مراجع مربوطه مبنی بر غیر باغ یا مزرعه بودن ملک

اعلام تغییر کاربری و صدور مجوز احداث بنا از سوی مراجع مربوطه مبنی بر غیر باغ یا مزرعه بودن ملک

پرسش
در پرونده های تغییر کاربری اراضی زراعی و باغات ملاحظه می شود که مشتکی عنه با مراجعه به شهرداری یا بخشداری اقدام به اخذ مجوز احداث بنا ( پروانه ساخت ) می نمایند و شهرداری ملک را جزء حریم یا حوزه شهری تلقی می نماید و یا بخشداری یا بنیاد مسکن آنرا جزء بافت و حریم روستا تلقی و پروانه ساخت صادر و متقاضی نیز نسبت به احداث بنا اقدام اما اداره جهاد کشاورزی متعاقباً ملک را خارج از بافت و آن را زراعی یا باغ معرفی و اقدام به شکایت و حکم نیز مبنی بر جزای نقدی و قلع و قمع بنای احداثی صادر می شود آیا صدور چنین احکامی مبنای قانونی دارد ؟

نظر هیئت عالی
جرم تغییر کاربری به مشابه سایر جرائم به موجب ماده 144 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 92 نیاز به رکن روانی دارد در مانحن فیه نظریه اکثریت که با این استنتاج موافق است مورد تأیید اکثریت اعضاء هیأت عالی می¬باشد.

نظر اکثریت
مراجع قضایی در بررسی چنین پرونده هایی در صورت دفاع مشتکی عنه و ارائه مدارک و مجوزات صادره باید بررسی ها و استعلامات لازم را بعمل آورده و از صدور حکم به محکومیت خودداری نمایند این امر در صورتی است که صحت مجوزات صادره به اثبات رسیده باشد در این صورت محکومیت محمل قانونی نداشته زیرا : مقنن عناصر متشکله جرم را عناصر مادی – معنوی و قانونی اعلام کرده است. منصرف از اینکه حتی عنصر مادی نیز در این قضیه قابل تحقق نیست زیرا مشتکی عنه با حسن نیت با مراجعه به مراجع و نهادهای قانونی نظام اعلام نموده است که دارای ملکی بوده و برای احداث بنا درخواست مجوز کرده است شهرداری ملک را در حریم شهر و بخشداری یا بنیاد مسکن آنرا در بافت طرح هادی روستایی اعلام کرده است لذا بر اساس این اعلام نهادهای قانونی و حکومتی ایشان اقدام به احداث بنا نموده است لذا چون ملک متعاقب مجوزات صادره رسمی و قانونی احداث یا شروع به احداث شده است این رفتار مبنای غیرقانونی نداشته و اگر خدشه و ایرادی بر عملکرد و رفتار متصور باشد تسری به مشتکی عنه نداشته بلکه مراجع صادر کننده مجوز مسئولیت در این رابطه داشته این استدلال در حالی است که مقنن برای اینچنین مراجعی که اقدام غیرقانونی نموده باشند مسئولیت کیفری برای آنها اعم از اشخاص حقوقی متخلف یا حقیقی متخلف در نظر گرفته است ( تبصره 1 و 2 ماده 3 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغات مصوب سال 85 ) و تبصره 1 ماده 4 قانون مجازات استفاده کنندگان غیرمجاز از آب و برق – تلفن و فاضلاب و گاز مصوب 96/3/10 از سوی دیگر اگر میان دستگاههای مربوطه اختلاف در حریم و حوزه مصوب شهری یا روستایی وجود دارد می بایست از طریق راهکارهای قانونی و بین سازمانی حل و فصل نمایند و این اختلاف موجب تضرر به اشخاص نگردد کمااینکه ماده 12 قانون تعاریف محدوده و حریم شهر و روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها مصوب 84/10/14 عدم دقت در اجرای محدوده های شهر و روستا... را برای دستگاه متولی جرم انگاری کرده است و نهایت امر اینکه متقاضی در این روند سوء نیتی نداشته و فقد عنصر روانی و سوء نیت از عوامل منحل کننده هر رفتار مجرمانه ای می باشد. نتیجه : فقد عنصر روانی و حتی عنصر مادی در فرض سوال موجب می شود تا جرم تشکیل نشود زیرا دو عناصر اعلامی از جمله عناصر سه گانه متشکله هر جرمی بوده که فقدان هر یک از آنها موجب عدم تحقق بزه می شود با توجه به حسن نیت و اقدامات و رفتار مطابق قانون مشتکی عنه در مراجعه به نهادها و ادارات قانونی نظام و درخواست صدور پروانه احداث بنا و تشخیص آنان مبنی بر مجاز بودن احداث بنا در ملک مورد درخواست لذا بزهی متصور و متوجه مشارالیه نبوده و عناصر متشکله جرم محقق نیست لذا جرمی واقع نشده و محکومیت غیرموجه است.

نظر اقلیت
جرم در هر حال واقع و مسئولیت متوجه متهم می باشد زیرا بر اساس تبصره 2 ماده 1 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی وباغات مرجع تشخیص اراضی زراعی و باغات با جهاد کشاورزی می باشد و نظر مرجع مذکور برای کلیه ادارات لازم الاتباع و برای دادگستری جنبه نظریه کارشناسی داشته لذا نظر سایر ادارات و نهادهای حکومتی در تشخیص خروج موضوعی ملک از خصیصه باغ یا مزرعه تاثیری در موضوع نداشته و کان لم یکن است ضمن اینکه ماده 8 قانون مرقوم در مواقع صدور پروانه دستگاهها را مکلف نموده استعلامات لازم را از اداره جهاد کشاورزی معمول ونباید به تشخیص خود عمل نمایند کمااینکه تبصره 2 مورد اشاره در فوق نیزهمین الزام را برای ادارات پیش بینی کرده است علاوه بر اینکه صدر ماده 10قانون موردنظر نیز هرگونه تغییری در باغ یا مزرعه را که جهاد کشاورزی تشخیص بر تغییر کاربری آن از سوی مالک داده باشد قانوناً تغییر کاربری محسوب نموده است بدین جهت در هر حال بزه معنونه در قانون بزهی صرف مادی بوده و احتیاجی به تحقق عنصر روانی نداشته زیرا هدف مقنن حفظ باغات و مزارع برای تامین نیازمندیهای زندگی افراد جامعه بوده است. نتیجه : بزه تغییر کاربری جرمی مادی صرف بوده و تحقق آن با انجام فعل مثبت مادی تام و نیازی به تحقق عنصر روانی نداشته لذا محکومیت مالک کاملاً مطابق قانون است.

منبع : نشست قضایی

---

مطالب مرتبط

نظریه مشورتی راجع به اعتراض ثالث

قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها با آخرین اصلاحات

آیین‌ نامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها

تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ ها و موارد مجاز آن - وکیل متخصص تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ ها

نظریه مشورتی