امتیازات قانونی فرزند آوری برای زنان

زنان در نظام جمهوری اسلامی، جمعیتی ارزشمند، مهم و صاحب کرامت محسوب می‌شوند که در قوانین و مقررات جایگاه ویژه‌ای برای ایشان درنظر گرفته شده است

زنان در نظام جمهوری اسلامی، جمعیتی ارزشمند، مهم و صاحب کرامت محسوب می‌شوند که در قوانین و مقررات جایگاه ویژه‌ای برای ایشان درنظر گرفته شده است.

مطابق آخرین تغییرات در مورد ارائه امتیازات مربوط به فرزندآوری به زنان، اصلاحیه سال ۹۰ قانون ترویج تغذیه با شیر مادر به صورت پیشنهاد مشترک مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وقت تدوین و به هیات دولت ارائه شد.

در این قانون خلاءهای موجود در قانون مصوب سال ۷۴ شناسایی و اصلاح شده است. مدت مرخصی زایمان و شیردهی در این لایحه ۹ ماه و برای وضع حمل دوقلوها یا بیشتر ۱۲ ماه در نظر گرفته شد. بر اساس این اصلاحیه پدران می‌توانند پس از تولد فرزند خود از ۱۰ روز مرخصی (بدون احتساب تعطیلات) به منظور مشارکت در مراقبت از نوزاد استفاده کنند. این مدت در صورت داشتن فرزند دوقلو یا بیشتر، یک ماه خواهد بود.

از سوی دیگر، در این قانون پیش بینی شده ساعت شیردهی برای مادرانی که نوزادشان هنوز ۱ ساله نشده است، ۲ ساعت و برای کودکان بالای یک سال تا دو سال، یک ساعت در نظر گرفته شود.

در این قانون به لزوم حمایت سازمان‌های بیمه گر از مادران شاغل بخش خصوصی در بحث تغذیه با شیر مادر توجه شده و مواردی مانند مرخصی زایمان، موارد مربوط به رحم اجاره ای، مادرانی که کودکانی را به فرزندی می‌پذیرند و بحث مهد کودک‌های نزدیک محل کار کارکنان زن نیز لحاظ شده است.

در باب افزایش میزان مرخصی زایمان از ۶ ماه به ۹ ماه در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری رای وحدت رویه‌ای صادر شده است که در آن نیز بر ۹ ماه بودن مرخصی زایمان تاکید شده است.

در طول این مدت از طرف سازمان تامین اجتماعی غرامت دستمزد ایام بارداری به بیمه شده پرداخت می‌شود، به ایام زایمان مورد تایید سازمان تامین اجتماعی عیدی و پاداش تعلق می‌گیرد و پرداخت آن از تکالیف کارفرما است و مادران شیرده پس از شروع به کار مجدد در صورت ادامه شیردهی می‌توانند حداکثر تا ۲۴ ماهگی کودک روزانه یک ساعت از مرخصی (بدون کسر از مرخصی استحقاقی) استفاده کنند.

مدت مرخصی ساعتی برای مادران دارای فرزند دوقلو و بالاتر به میزان دو ساعت است. در صورتی که کارمندان از آن استفاده نکنند در مرخصی آنان ذخیره و هم چنین تقویم به وجوه نقدی یا اضافه کاری نیز نمی‌شود و همچنین امنیت شغلی مادران پس از پایان مرخصی زایمان و هنگام شیردهی باید تامین شود و پس از پایان مرخصی زایمان و در دوران شیردهی، باید در کار قبلی خود اشتغال یابند، در این دوران نقل و انتقال آن‌ها ممنوع است، مگر این که خود متقاضی تغییر شغل یا نقل و انتقال باشند.

در صورتی که کارفرما از پذیرش مجدد زن پس از مرخصی زایمان امتناع ورزد، کارمند می‌تواند به هیات حل اختلاف وزارت کار شکایت کند و متعاقب آن از مقرری بیمه بیکاری برخوردار شود.

همچنین یادآوری این نکته ضروری است که مطابق ماده ۴۷ قانون کار، چنانچه ایام استعلاجی کارگران به تایید کمیسیون پزشکی سازمان تامین اجتماعی رسیده باشد جزء سوابق کار آنان محسوب می‌شود.

از طرفی حسب تبصره ۱ ماده ۶۷ قانون مذکور پس از پایان مرخصی زایمان، کارگر زن به کار سابق خود باز می‌گردد و این مدت با تایید سازمان تامین اجتماعی جزء سوابق خدمت وی محسوب می‌شود. با عنایت به ترتیبات قانونی فوق به ایام بیماری و زایمان مورد تایید سازمان تامین اجتماعی عیدی و پاداش تعلق می‌گیرد و پرداخت آن از تکالیف کارفرما است.

ضمناً در صورت عدم شیردهی مادر مرخصی زایمان طبق ماده ۷۶ قانون کار سه ماه یعنی ۹۰ روز خواهد بود.

مضافاً اگر ایام مذکور به تایید سازمان تامین اجتماعی رسیده باشد مرخصی استحقاقی نیز تعلق می‌گیرد.

براساس ماده ۷۸ قانون کار، کارفرما مکلف است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه ساعت نیم ساعت فرصت شیر دادن بدهند و این فرصت جز ساعات کار آن‌ها محسوب می‌شود.

کارفرما مکلف است متناسب با تعداد کودکان و با در نظر گرفتن گروه سنی آن‌ها مراکز مربوط به نگهداری کودکان (از قبیل شیرخوارگاه، مهد کودک و….) را ایجاد نماید. آیین نامه اجرایی، ضوابط تاسیس و اداره شیرخوارگاه و مهد کودک توسط سازمان بهزیستی کل کشور تهیه و پس از تصویب وزیر کار و امور اجتماعی به مرحله اجرا گذاشته می‌شود.

لازم به ذکر است که به موجب قانون تنظیم خانواده و جمعیت مصوب ۲۶ اردیبهشت ۱۳۷۲ مرخصی زایمان و بارداری برای فرزندان چهارم و بعد تعلق نمی‌گیرد. لیکن براساس قانون اصلاح قوانین تنظیم خانواده و جمعیت مصوب ۲۰ر۳ر۱۳۹۲ این موضوع تا حدودی دستخوش تغییر شده است:

ماده واحده:

از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون کلیه محدودیت‌های مقرر در قانون تنظیم خانواده و جمعیت و اصلاحات آن و سایر قوانین که بر اساس تعداد فرزند برای والدین شاغل یا فرزندان آنان ایجاد شده است لغو می‌شود.

تبصره ۱‏

دولت می‌تواند هر ۵ سال یک بار، با توجه به نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس، ترکیب جمعیتی و شاخص‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی در چارچوب سیاست‌های کلی نظام و با رعایت شاخص‌های مندرج در قوانین برنامه ۵ ساله با ارائه لایحه به مجلس شورای اسلامی نسبت به برقراری امتیازات یا ایجاد محدودیت‌ها بر اساس تعداد فرزندان اقدام کنند.

تبصره ۲

به دولت اجازه داده می‌شود مرخصی زایمان را به ۹ ماه افزایش دهد و همسران آنان نیز از دو هفته مرخصی اجباری (تشویقی) برخوردارشوند.‏