مجازات قتل عمدی

قتل یکی از جرایمی است که در تمامی نظام‌های حقوقی جرم‌انگاری شده‌ا ست؛ یعنی قانونگذار آن را ممنوع اعلام کرده و برای مرتکب آن مجازات در نظر گرفته‌ است هر یک از انواع مختلف قتل، دارای مجازات خاصی است

قتل یکی از جرایمی است که در تمامی نظام‌های حقوقی جرم‌انگاری شده‌ا ست؛ یعنی قانونگذار آن را ممنوع اعلام کرده و برای مرتکب آن مجازات در نظر گرفته‌ است. هر یک از انواع مختلف قتل، دارای مجازات خاصی است.

طبق قانون مجازات اسلامی که بر پایه‌ موازین شرعی و اسلامی به تصویب رسیده‌، مجازات شخصی که مرتکب قتل عمدی می‌شود، قصاص نفس است. قصاص نفس به این معناست که با شخصی که مرتکب قتل شده ‌است، همان کاری انجام می‌شود که خودش با دیگری انجام داده ‌است؛ یعنی شخصی که مرتکب قتل شده‌، در قبال جنایتی که انجام داده ‌است به کشته‌شدن از طریق اعدام محکوم می‌شود. بنابراین اگر کسی مرتکب قتل عمدی شود، چون او دیگری را کشته ‌است، خودش نیز کشته خواهد شد. به این ترتیب گفته می‌شود که مرتکب قصاص شده است.

حق بودن قصاص باعث می‌شود به صاحبان حق این اختیار داده شود که بخواهند حق خود را اجرا و قاتل را قصاص کنند یا اینکه از آن بگذرند. خداوند متعال هم در آیات قرآن کریم این دو جنبه از حق قصاص را مورد اشاره قرار داده و فرموده ‌است «اگرچه در قصاص حیات و زندگی وجود دارد اما اگر صاحب حق قصاص از حق خود بگذرد، این گذشت کفاره‌ گناهان او خواهد شد.» 

بنابراین صاحب حق قصاص می‌تواند از حق خود در مورد قصاص مرتکب قتل عمدی بگذرد. این گذشت می‌تواند در قبال درخواست پرداخت دیه باشد یا می‌تواند بدون چنین درخواستی صورت بگیرد. در واقع صاحب حق قصاص می‌تواند از مرتکب قتل عمدی درخواست کند که در ازای گذشت او از قصاص، دیه پرداخت کند.  در این حالت چون قتل واقع‎شده عمدی است، میزان دیه بستگی به خواست صاحب حق قصاص دارد و قاتل اگر بخواهد رضایت بگیرد، باید هر مبلغی که ولی‌دم (صاحب حق قصاص) بخواهد به عنوان دیه پرداخت کند. در این وضعیت گفته می‌شود که صاحب حق قصاص مصالحه کرده ‌است.  همچنین صاحب حق قصاص این حق را دارد که بدون دریافت دیه از حق خود بگذرد. در چنین حالاتی قصاص اجرا نخواهد شد. در چنین حالاتی باید توجه داشت که ولی‌دم اگر به صورت قطعی از حق خود در مورد قصاص بگذرد، دیگر این حق از بین می‌رود و نمی‌تواند پس از آن تقاضای اجرای قصاص را داشته باشد.در برخی موارد صاحب حق قصاص (ولی دم) بر اجرای حق خود در خصوص قصاص قاتل تمایل دارد و اصلا گذشت صاحب حق قصاص مطرح نیست. اما به دلایلی امکان اجرای قصاص وجود ندارد؛ مانند حالتی که پدری مرتکب قتل فرزند خود می‌شود که در این صورت نمی‌توان پدر را به دلیل قتل فرزند قصاص کرد.  در چنین مواردی با توجه به اینکه امکان قصاص قاتل وجود ندارد، صاحب حق قصاص به جای قصاص می‌تواند تقاضای پرداخت دیه کند؛ یعنی اگرچه صاحب حق قصاص حق ندارد که قصاص قاتل را درخواست کند اما می‌تواند تقاضا کند که او دیه پرداخت کند. علاوه ‌براین در چنین مواردی قاضی می‌تواند شخص قاتل را طبق ماده ۶۱۲ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ به مجازات حبس نیز محکوم کند.