مهریه پس از فوت زوجین
طبق ماده ۹۴۰ قانون مدنی، هر یک از زن و شوهر پس از فوت دیگری از همدیگر ارث میبرند توارث بین زن و شوهر هنگامی برقرار می‌شود که رابطه زوجیت آنان دائمی باشد و در ازدواج موقت رابطه توارث برقرار نمیشود
طبق ماده ۹۴۰ قانون مدنی، هر یک از زن و شوهر پس از فوت دیگری از همدیگر ارث میبرند. توارث بین زن و شوهر هنگامی برقرار می‌شود که رابطه زوجیت آنان دائمی باشد و در ازدواج موقت رابطه توارث برقرار نمیشود.
اگر شوهر در زمان فوت دارای فرزند یا نوه باشد، سهم زن یکهشتم و اگر فرزند یا نوه نداشته باشد، سهم زن یکچهارم از اموال شوهر است. همچنین اگر زن فرزند یا نوه داشته باشد، شوهر یکچهارم و اگر فرزند یا نوه نداشته باشد، یکدوم اموال زن را به ارث میبرد و بقیه اموال مابین سایر وراث تقسیم می‌شود.
اگر زن ورثهای جز شوهر نداشته باشد، تمام اموال به او خواهد رسید. اما اگر شوهر غیر از زن ورثه دیگری نداشته باشد، در صورت نبودن هیچ وارث دیگری، زن فقط یکچهارم از اموال بهجا مانده از شوهر را به ارث خواهد برد و بقیه اموال در حکم اموال بلاوارث است و به ولیامر مسلمین می‌رسد تا برابر مقررات شرع با آن رفتار شود.
اگر متوفی دارای چند زن باشد، یکچهارم یا یکهشتم اموال بهجا مانده از متوفی، به همسران او می‌رسد که به طور مساوی بین آنان تقسیم می‌شود. اگر شوهر زن خود را با طلاق رجعی مطلقه کند، هر یک از آنها که قبل از انقضای عده بمیرد، دیگری از او ارث میبرد. اما اگر فوت یکی از آنها بعد از پایان عده بوده یا طلاق بائن باشد، رابطه توارث برقرار نمیشود.
اگر شوهر در زمان بیماری، همسرش را با هر نوع طلاقی مطلقه کند و ظرف یک سال از تاریخ طلاق به علت بیماری فوت کند، زن از وی ارث خواهد برد؛ البته به شرط اینکه زن در این مدت ازدواج دیگری نکرده باشد.
اگر شوهر در حال بیماری زنی را عقد کند و قبل از رابطه زناشویی در همان مرض بمیرد، زن از او ارث نمیبرد ولی اگر پس از رابطه زناشویی یا بعد از صحت یافتن از آن مرض بمیرد، زن از او ارث میبرد.
تکلیف مهریه بعد از فوت زن
با فوت زن، تمامی حقوق و مطالبات او به ورثه وی می‌رسد. از جمله حقوق زن مهریه اوست که اگر در زمان حیات، از شوهر نگرفته باشد، این حق به ورثهاش می‌رسد. از این رو پدر و مادر زن از مهریه وی ارث برده و برای محاسبه مهریه، سهم شوهر از مبلغ مهریه، کسر و مطابق سهمالارث پدر و مادر به آنها داده خواهد شد.
بنابراین اگر در ایام زناشویی دخول انجام نشده، زن و ورثه او مالک نصف مهریه و اگر دخول انجام شده باشد، مالک تمام مهریه هستند. ولی باید توجه داشت که یکی از ورثه زن، شوهر و فرزندانش هستند که آنان بهعلاوه والدین زن، از مهریه ارث میبرند.
مهریه زن پس از فوت شوهر
مهریه مال معین یا چیزی است که قائم مقام مال است که در عقد نکاح بر ذمه مرد قرار می‌گیرد و در صورت مطالبه زن، وی مکلف است مهریه‌اش را بپردازد و این حق ارتباطی به طلاق و نفقه ندارد. حال اگر مرد فوت کند، تکلیف مهر چیست؟
بهخصوص اگر مهر وجه رایج باشد، مهریه باید بر اساس شاخص سال فوت شوهر محاسبه شود یا به نرخ روز و سال مطالبه مهریه؟
در پاسخ باید گفت اگر زوج فوت کند، زوجه برای مطالبه مهر باید دعوا را به طرفیت ورثه متوفی که ترکه را پذیرفتند، در دادگاه مطرح کند.
برابر ماده ۳ آییننامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده۱۰۸۲ قانون مدنی، در مواردی که مهریه زن پس از فوت باید از ترکه زوج متوفی پرداخت شود، تاریخ فوت مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.
تعهد پدر شوهر
نکته دیگر در خصوص تعهد پدر زوج در قبال پرداخت مهریه زن پس از فوت، از سوی پسرش است.
مهریه با تراضی طرفین تعیین می‌شود و اصولا مسئولیت پرداخت آن بر عهده شوهر است، اما گاهی اوقات به دلیل اینکه زوج با پدرش زندگی کرده یا نزد او کار می‌کند یا به دلایل دیگر ممکن است پدر زوج، پرداخت مهریه زن پس از فوت را تعهد کند، در این صورت با مطالبه مهر و اعلام اعسار زوج نسبت به پرداخت مهر، زوجه حق رجوع به پدر زوج را دارد.
در این حالت دیگر شوهر هیچ گونه مسئولیتی برای پرداخت مهریه ندارد و پدر مسئولیت پرداخت مهریه را خواهد داشت.
اثبات بریالذمه شدن از پرداخت مهریه
اگر زنی شوهرش را از پرداخت مهریه بریالذمه کند اما مقدار مهریه در عقدنامه نوشته شده و آن را از دفتر اسناد رسمی حذف نکرده باشد و سپس خانم مهریه را مطالبه کند، بار اثبات این ادعا بر عهده شوهر است که میتواند با استفاده از ادله قانونی همچون معرفی شهود، این ادعا را اثبات کند.
بخشش حق
زن نمی‌تواند مهریه‌اش را قبل از عقد ببخشد. زیرا تا زمانی که حق بهوجود نیامده باشد، نمی‌تواند مورد بخشش قرار گیرد.
منبع : روزنامه حمایتگروه وکلای داداندیش
