ادعای خسارت از فروشنده بذر به لحاظ تحویل بذر اشتباه
ادعای خسارت از فروشنده بذر به لحاظ تحویل بذر اشتباه
ادعای خسارت از فروشنده بذر به لحاظ تحویل بذر اشتباه
پرسش:فروشنده با توجه به شباهت بذر پیاز و بذر سبزی تره، بذر تره را به جای بذر پیاز تحویل داده و بعد از کشت آن و سبز شدن متوجه می¬شود که تره کشت کرده است. حالا او با عنوان این‌که با کشت پیاز منفعت بیشتری می-برده و به جای آن، تره کشت کرده که آن را نیزرها نموده، ادعای خسارت کرده است:الف) آیا چنین خسارتی متصور است و به عنوان خسارت تلقی می شود؟ ب) آیا رابطه ای با عمل فروشنده دارد؟ ج) چنان‌چه پس از متوجه شدن این‌که تره کاشته است امکان کشت مجدد پیاز بوده باشد، باز هم موجب ادعای خسارت نسبت به فروشنده وجود دارد؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (1) مدنی: با توجه به قاعده تسبیب و مواد 1 و 3 قانون مسئولیت مدنی، فروشنده بذر مسئول خسارات وارده به خریدار است. از آنجایی که تقاضای بذر پیاز و دادن بذر تره از ناحیه فروشنده، محل اختلاف نبوده به نحو قدر متیقن خسارات وارده شامل قیمت بذر و هزینه‌های آماده سازی و آبیاری اولیه قابل مطالبه بوده است و چون طبع موضوع و فوریت آن ایجاب می‌کرده که به محض اطلاع خریدار مراتب به فروشنده اعلام شود؛ لذا با تحقق این امر در حدود موارد مذکور، خسارت قابل مطالبه خواهد بود.
نظر اتفاقی
نظر اول: بر اساس قاعده تسبیب که رکن آن تقصیر است فروشنده بذر، مسئول پرداخت خسارات وارده است و برای ارزیابی میزان خسارت وارده، موضوع به کارشناسی ارجاع می شود تا بررسی و اعلام نظر کنند که به جهت اطلاع فروشنده از موضوع، آیا خریدار امکان کاشت بذر جدید پیاز یا تغییر در نوع بذر و یا حتی از طریق نهال کاری را داشته است یا خیر. به عبارت دیگر، فرصت کشت در فصل آن باقی بوده یا خیر و چنان‌چه این فرصت بوده و خریدار (زارع) اقدامی نکرده، خسارات وارده شامل همان قیمت بذر و هزینه‌های آماده سازی زمین و آبیاری اولیه است و چنان‌چه فرصت و فصل کشت منقضی شده و دیگر محصولی در پایان فصل برداشت نشود، تمامی خسارات وارده طبق نظریه کارشناسی که با توجه به نوع بذر و زمین مربوطه و برداشت نوع محصول در اراضی هم جوار در موضوع مشابه است، پس از تعیین خسارات وارده، فروشنده بذر بر اساس قاعده فقهی لاضرر و مواد 331 و332 قانون مدنی و مواد 1و3 قانون مسئولیت مدنی، مسئولیت حقوقی دارد وحکم علیه وی صادر خواهد شد. نظر دوم: در فرض سؤال، به محض اطلاع فروشنده، وی به خریدار (زارع) اعلام کرده که به جای بذر پیاز حاضر است نهال پیاز تحویل دهد و خریدار اقدامی نکرده و از ادامه عملیات آبیاری و زراعت منصرف و آن را رها کرده است. چه‌بسا در صورت ادامه زراعت و به ثمر رسیدن بذر تره، میزان ارزش مالی تره برداشت شده بیشتر از ارزش مالی پیاز کشت شده بود و اقدام زارع به ضرر خود و فروشنده بذر تره بوده که به نوعی مالک بذر تره محسوب م شود. نظر سوم: 1ـ در موضوع باید به عوامل و حوادث طبیعی و قهری چون کم آبی و خشکسالی هم توجه کرد. ممکن است بر فرض کشت بذر پیاز در پایان فصل، زارع هیچ گونه محصولی برداشت نکند؛ لذا در بررسی کارشناسی باید به تمام جوانب توجه کرد. به عبارت دیگر، خسارت عدم¬النفع خواهد بود که قابل مطالبه نیست. ضمن این‌که خود زارع از ادامه زراعت منصرف شده و آن را رها کرده و واضح است که نفعی حاصل نخواهد شد. 2ـ اگر در فرض سؤال، بذر در بسته بندی کارخانه¬ای (تولیدی) باشد مسئولیت، متوجه تولیدکننده بذر است که بذر تره را به جای پیاز بست بندی کرده و با مشخصات شناسه ایِ قابل رؤیت در اختیار صاحبان صنوف (فروشنده) قرار داده و فروشنده، بی‌اطلاع از محتویات واقعی و نوع بذر داخل بسته، آن را فروخته است. لکن اگر بذر به صورت فله ای و محلی باشد، مسئولیت متوجه فروشنده است و باید در ماهیت جنسی که می¬فروشد مراقبت و دقت می کرد و چنان‌چه پس از اطلاع، فرصت کاشت بذر جدید بوده و خریدار اقدامی نکرده و فصل کشت تمام شده باشد، مسئولیت پرداخت خسارت وارده بر اساس نظریه کارشناسی، متوجه فروشنده خواهد شده متوجه وی نیست و از خود سلب مسئولیت کرده است؛ لذا بر فرض اشتباه در نوع بذر، خسارات وارده متوجه فروشنده نبوده و قابل مطالبه نیست.
مطالب مرتبط
قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392,03,25
گروه وکلای داداندیش
