اختلاف در انتقال ملک تحت عنوان مَهر یا هبه
اختلاف در انتقال ملک تحت عنوان مَهر یا هبه
اختلاف در انتقال ملک تحت عنوان مَهر یا هبه
پرسش: شخصی به موجب سندی، ملک خود را به همسرش منتقل می‌کند سپس با تقدیم دادخواست مدعی می‌شود که ملک مذکور را هبه کرده است تا حق رجوع را برای خود ثابت کند؛ ولی زوجه مدعی می‌شود که ملک بابت مَهر به وی تملیک شده است. قول کدام یک مقدم است؟
نظر هیئت عالی
در فرض سؤال اگر انتقال به صورت عقد بیع باشد و زوج حق استفاده از خیار شرط را برای خود قائل نشده باشد، نمی‌تواند رجوع کند و اگر انتقال به صورت صلح باشد قابلیت رجوع ندارد و چنان‌چه به صورت هبه باشد طبق ماده 803 قانون مدنی، واهب می‌تواند با بقای عین موهوبه از هبه رجوع کند، مگر این‌که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد و یا عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده و یا متعلق حق غیر واقع شود، و یا قهراً متهب فاقد اهلیت گردد، مثل محجور بودن یا در عین موهوبه تغییری حاصل شود، به هر تقدیر اقامه دلیل بر عهده زوج خواهد بود.
نظر اتفاقی
در ذی‌حق بودن زوجه بین فقها اختلاف وجود دارد، از جمله در تحریرالوسیله زوج و زوجه را ملحق به اجنبی قرار داده و ماده 803 قانون مدنی، نیز زوجه را در ردیف اشخاص ذی‌حق قرار نداده است. مرحوم شیخ نیز در مکاسب می‌فرماید: «هرگاه شک شود که معامله لازم و غیرقابل استرداد است و یا جایز و قابل فسخ و استرداد است، اصل بقای اثر ملکیت است». «فلایعدل عنه الا بدلیل خاص». بنابراین، اگر مدعی هبه، بخواهد به آن رجوع کرده و آن را مسترد کند و طرف مقابل، ادعای بیع کند تا پس گرفته نشود، مدعی بیع فی‌الواقع منکر وجود فسخ برای طرف مقابل است. بنابراین، باید بینه اقامه کند و همان‌گونه که صاحب کتاب العروه می‌فرماید، «ملاک نتیجه دعواست»، زیرا روح مخاصمه و انگیزه طرفین در مخاصمه، مطالبه حق و انکار حق است و در مانحن‌فیه که زوجه می‌گوید: «آنچه داده شده مَهر بوده؛ پس زوجه حق رجوع ندارد» و زوج می‌گوید «آنچه داده شده به عنوان هبه بوده نه مَهر، پس حق رجوع دارم» قول زوجه مقدم است و اقامه دلیل برخلاف آن به عهده زوج خواهد بود زیرا دلیل استصحاب اثر ملکیت و عدم زوال ملکیت به مجرد رجوع زوج چنین اقتضا می‌کند.
مطالب مرتبط
چه زمانی مدیر ساختمان باید خسارت کل ساختمان را بدهد ؟
گروه وکلای داداندیش
